در اولین روزها و هفته‌های پس از زایمان، شخصی که به تازگی مادر شده است، احساسات گوناگونی را تجربه می‌کند. او ممکن است احساسات جدید و زیبایی مثل احساس افتخار، شادی و سعادت را داشته باشد و همچنین ممکن است احساسات ناخوشایندی مثل غم و ناراحتی را هم تجربه کند. برخی از این احساسات طبیعی هستند و پس از چند هفته فرد به حالت عادی بازمی‌گردد ولی برخی از آنها غیرطبیعی هستند و ممکن است برای ماه‌ها باقی بمانند که به این حالت اخیر، افسردگی پس از زایمان گفته میشود. آشنایی با علائم و روش درمان افسردگی پس از زایمان باعث میشود که نگرانی از این اختلال کاهش یابد و شخص سریع‌تر به روال زندگی عادی بازگردد.
احساسات ناراحتی و بازه‌های زمانی احساس اندوه که بعد از تولد کودک پیش می‌آید با عنوان “بیبی بلوز ” (گرفتگی خلق پس از زایمان) شناخته میشود. حالت موسوم به بیبی بلوز پس از زایمان یک اختلال روانشناسی شایع است و شدت آن اغلب طی یک یا دو هفته کاهش می‌یابد. این نوع از ناراحتی اغلب به تغییرات هورمونی عمده که بعد از تولد رخ می‌دهد مرتبط است. تقریبا از هر هفت زن یک نفر چیزی شدیدتر از یک اختلال ساده بیبی بلوز را تجربه می‌کند.
زنانی که زایمان کرده و به مدت چندین هفته با ناراحتی، اضطراب یا نگرانی درگیر هستند ممکن است به افسردگ پس از زایمان مبتلا شده باشند. در حالیکه بیبی بلوز اغلب به سرعت خاتمه می‌یابد ولی افسردگی پس از زایمان ممکن است به مدت طولانی باقی مانده و به شدت بر توانایی فرد (زن) برای برگشت به زندگی معمول روزانه تاثیر بگذارد که در این مطلب شما را با روش‌های درمان افسردگی پس از زایمان آشنا خواهیم کرد.
علائم و نشانه‌های افسردگی پس از زایمان چیست؟
مطابق با آمارهای مراکز کنترل بیماری و پیشگیری (CDC)، حداکثر تا 20 درصد تازه مادران یک و یا تعداد بیشتری از علائم افسردگی پس از زایمان را تجربه می‌کنند. شناخت این علائم برای انتخاب روش درمان افسردگی پس از زایمان بسیار مهم است. تعدادی از علائم این بیماری عبارتند از:
• احساس ناراحتی و افسردگی در اکثر روزها به مدت چندین هفته
• احساس بیگانگی و کناره‌گیری از خانواده و دوستان
• از دست دادن علاقه به فعالیت‌ها (از جمله رابطه جنسی)
• تغییر در عادت‌های خوردن و خوابیدن
• احساس خستگی در اغلب ساعات روز
• احساس ناراحتی یا تحریک‌پذیری
• داشتن احساسات اضطراب، نگرانی، حملات ترس یا افکار رقابتی
علائم افسردگی پس از زایمان ممکن است در اولین دو هفته پس از زایمان رخ دهد. برخی اوقات علائم PPD تا ماه‌ها بعد از زایمان رخ نمی‌دهند.
اختلال افسردگی پس از زایمان، با وضعیت سلامت روانی که می‌تواند پس از زایمان کودک ایجاد شود مرتبط است. این وضعیت نادر و جدی شامل علائم توهم (مشاهده و شنیدن
چیزهایی که وجود ندارند)، کژپنداری و گاهی اوقات افکار آسیب رساندن به خود و دیگران است. برخی مادران افکار مکرری درباره آسیب زدن به کودکان خود دارند.
اگر علائم افسردگی پس از زایمان یا روان‌پریشی پس‌زایمانی را تجربه می‌کنید، لطفا آن را به اطرافیان خود بگویید. این شرایط می‌تواند به طور موثری درمان شود و درمان افسردگی پس از زایمان به موقع آغاز شود، بهترین نتیجه را می‌دهد.
تشخیص علائم افسردگی پس از زایمان
پزشک معمولا با شما درباره احساسات، افکار و سلامت روان صحبت می‌کنند تا بین مورد کوتاه مدت بیبی بلوز پس از زایمان و وضعیت شدیدتر آن یعنی افسردگی پس از زایمان، تمایز قائل شود. خجالت نکشید، افسردگی پس از زایمان یک اختلال شایع است. علائم بیماری خود را با پزشک در میان بگذارید تا بتواند درمان مناسبی را برای شما درنظر بگیرد.
به عنوان بخشی از روال معاینات خود، پزشک شما ممکن است کارهای زیر را انجام دهد:
• غربالگری افسردگی را انجام دهد و شامل پرسش‌نامه‌ای است که شما باید آن را پر کنید.
• برای تعیین اینکه مبتلا به کم‌کاری تیروئید هست یا نه آزمایش خون دهید، کم‌کاری تیروئید بر علائم و نشانه‌ها تاثیر دارد.
• در صورت لزوم برای رد سایر عوامل ایجاد کننده دیگر آزمایش‌ها را نیز انجام دهید.
عوامل بروز افسردگی پس از زایمان چیست؟
برخی عوامل ممکن است منجر به بروز افسردگی پس از زایمان شوند. زنان مبتلا به افسردگی و سایر وضعیت‌های سلامت روان با ریسک بیشتری از PPD مواجه هستند. همچنین عوامل زیر موجب افزایش ریسک می‌شوند:
• تغییرات هورمونی که پس از تولد کودک پیش می‌آیند.
• عوامل استرس‌زای روانی از جمله فشارهای مالی، تغییرات شغلی، بیماری یا مرگ عزیزان
• تغییرات در روابط اجتماعی یا فقدان شبکه پشتیبان قوی
• پرورش کودک با نیازهای خاص یا نوزادی که به مراقبت چالش‌برانگیز نیاز دارد.
• داشتن سوابق خانوادگی از مسائل بهداشت روانی
در حالیکه برخی از زنان بیشتر مستعد ابتلا به افسردگی پس از زایمان هستند، ولی این اختلال می‌تواند هرکسی از جمله زنانی که زایمان طبیعی داشته و کودک را سالم به دنیا می‌آورند نیز تاثیر بگذارد.
از آنجا که سوابق قبلی شخص دارای افسردگی می‌تواند خطر ابتلای به افسردگی پس از زایمان را افزایش دهد، لذا اگر در گذشته درگیر افسردگی یا اضطراب بوده‌اید پزشک خود را در از این بابت در جریان بگذارید.
روش درمان افسردگی پس از زایمان چیست؟
زمان درمان افسردگی پس از زایمان با توجه به شدت افسردگی و نیازهای شما متفاوت است. اگر کم‌کاری غده تیروئید دارید یا به بیماری حاد دیگری مبتلا هستید، پزشک شما ممکن است این بیماری‌ها را درمان کرده و شما را به متخصصان ویژه‌ای ارجاع دهد. همچنین پزشک ممکن است شما را به متخصص بهداشت روان ارجاع دهد تا پیش از درمان افسردگی پس از زایمان، این موارد را درمان کند.
اگر علائم افسردگی پس از زایمان دارید، با پزشک خود یا متخصص بهداشت روان صحبت کنید. پزشک ممکن است به شما توصیه کند که بطور منظم به مشاور مراجعه کرده و یا داروهای ضدافسردگی مصرف کنید. اغلب هر دو درمان توصیه می‌شوند. اگرچه اختلال افسردگی پس از زایمان، در برخی موارد خودبخود رفع میشود، ولی علائم با کمک دارو و گفتار درمانی خیلی سریع از بین می‌روند.
درمان افسردگی پس از زایمان اغلب با روان‌درمانی (که همچنین گفتار درمانی یا مشاوره بهداشت روان نیز نامیده میشود) و یا دارو درمانی و یا هر دو راهکار، انجام میشود.
• روان‌درمانی: صحبت با روان‌پزشک، روان‌شناس یا سایر متخصصان بهداشت روان درباره نگرانی‌ها اغلب روشی مناسب برای درمان افسردگی پس از زایمان است. به کمک تراپی برای مقابله با احساسات می‌توانید راه‌های بهتری پیدا کنید، مشکلات خود را حل‌وفصل کرده، اهداف واقع‌بینانه‌ای برای خود تعیین کرده و به روشی مثبت به شرایط پاسخ دهید. برخی اوقات خانواده درمانی یا رابطه درمانی نیز کمک‌کننده است.
• داروهای ضدافسردگی: پزشک ممکن است داروهای ضدافسردگی را به شما پیشنهاد دهد. اگر کودک خود را با شیر مادر تغذیه می‌کنید، هر دارویی که مصرف کنید وارد شیر میشود. با این وجود می‌توانید طی دوران شیردهی، بیشتر از داروهای ضدافسردگی با خطر عوارض جانبی کمتر برای کودک استفاده کنید. برای سنجش خطرات بالقوه و مزایایی داروهای ضدافسردگی با پزشک خود مشورت کنید.
درمان افسردگی پس از زایمان با روش‌های مناسب، اغلب اوقات به سرعت انجام میشود. در برخی موارد، افسردگی پس از زایمان ممکن است ادامه پیدا کند و به افسردگی مزمن تبدیل شود. برای رسیدن به احساسات بهتر، تداوم درمان افسردگی پس از زایمان ، بسیار مهم است. متوقف کردن بیماری زودهنگام منجر به عود بیماری میشود.
تغییرات سبک زندگی نیز برای درمان افسردگی پس از زایمان مفید است. استراتژی‌های زیر ممکن است برای مدیریت استرس شما و در نهایت درمان افسردگی پس از زایمان مفید باشند:
• داشتن خواب کافی
• اختصاصی زمانی برای ورزش کردن
• اطراف خود را با شبکه پشتیبان از خانواده و دوستان احاطه کنید.
• وعده‌های غذایی مقوی و بطور منظم بخورید.
• از دیگران بخواهید از کودک‌تان مراقبت کنند تا بتوانید مدتی بیشتری استراحت کنید.
• سبک‌های زندگی سالم را انتخاب کنید. فعالیت‌های بدنی مانند پیاده‌روی به همراه کودک‌تان و سایر تمرینات ورزشی را در برنامه روزانه خود جای دهید. سعی کنید استراحت کافی داشته باشید. غذاهای سالم بخورید و از مصرف الکل بپرهیزید.
• انتظارات واقع‌بینانه‌ای را تعیین کنید. برای انجام تمام و کمال کارها به خود فشار وارد نکنید. توقعات خود برای اینکه خانواده‌ای کامل و تمام عیار باشید کاهش دهید. آنچه را که می‌توانید انجام دهید و مابقی کارها را رها کنید.
• زمانی را به خودتان اختصاص دهید. زمانی را صرف خود کرده و از خانه بیرون بزنید. ممکن است این بدان معنا باشد تا از همسرتان بخواهید از کودک مراقبت کرده و یا از پرستار کودک کمک بگیرید. کاری را انجام دهید که از آن لذت می‌برید (مانند سرگرمی‌ها با برخی انواع تفریحات). همچنین ممکن است زمانی را برای تنها بودن (بدون کودک) با همسر و دوستان اختصاص دهید.
• از منزوی بودن و گوشه‌گیری اجتناب کنید. با همسر، خانواده و دوستان خود درباره اینکه چه احساساتی دارید صحبت کنید. از سایر مادران درباره تجربیات‌‌شان بپرسید. از بین بردن انزوای می‌تواند به شما کمک کرده تا دوباره مهربانی را احساس کنید.
• درخواست کمک نمائید. سعی کنید افرادی که به شما نزدیک می‌شوند را بپذیرید و راجع به اینکه به کمک نیاز دارید آنها را در جریان بگذارید. اگر کسانی پیشنهاد مراقبت از کودک را به شما می‌دهند، اجازه این کار را به آنها بدهید. اگر می‌توانید بخوابید، خواب نیمروز داشته باشید، ممکن است بتوانید به سینما بروید یا دوستان‌تان را برای صرف قهوه ملاقات کنید. همچنین می‌توانید برای بهبود خواب کودک و آرام کردن او از مهارت‌های والدین از جمله تکنیک‌های مراقبتی بهره ببرید.
به یاد داشته باشید مراقبت از کودک‌تان مستلزم مراقبت از خودتان است. بعلاوه بسیاری از بیمارستان‌ها گروه‌های پشتیبان برای تازه مادران را ارائه می‌دهند. مرکز تخصصی بهداشت زنان (جایی که می‌توانید احساسات خود را به طور امنی در میان بگذارید) محل پشتیبانی توسط دیگر زنانی است که شرایط و وضعیت فعلی شما را درک می‌کنند.
قدم‌هایی که می‌توانید برای داشتن احساسات بهتر بردارید
سازگاری با نقش مادری می‌تواند بسیار استرس‌زا باشد، چرا که شما یاد می‌گیرید نقش جدید خود یعنی تعدیل میان مراقبت از خود و نوزاد (و احتمالا سایر فرزندان‌تان و اعضای خانواده) را پیش ببرید. این می‌تواند چالش‌برانگیز، خسته‌کننده و درهم‌شکننده باشد. اگر شما تازه مادری با احساسات اضطراب یا افسردگی باشید، ممکن است حتی احساس گناه و شرمساری نیز داشته باشید. دانستن اینکه افسردگی پس از زایمان اشتباه شما نیست بسیار حائز اهمیت است. افسردگی پس از زایمان یک وضعیت پزشکی قابل درمان است. با در میان گذاشتن احساسات‌تان با متخصص، می‌توانید به اهداف خود یعنی ایجاد تغییرات مثبت که تاثیر زیادی بر سلامت روزانه شما دارد نزدیک شوید.
آنچه که می‌توانید انجام دهید.
قبل از ملاقات فهرست زیر را ایجاد کنید:
• هرگونه علائمی که تجربه کرده‌اید و اینکه هر کدام چه مدت بوده‌اند.
• تمام نسخه‌های پزشکی از جمله شرایط بدنی یا اختلالات بهداشت روان نظیر افسردگی
• همه داروهایی که مصرف می‌کنید از جمله داروهای تجویزی و بدون نسخه پزشک مانند ویتامین‌ها، گیاهان دارویی و دیگر مکمل‌ها به همراه دوز آنها
سوالات که از پزشک‌تان می‌پرسید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید:
• بیماری من دقیقا چیست؟
• درمان‌هایی که احتمالا به من کمک می‌کنند، چه هستند؟
• عوارض جانبی درمان‌هایی که پیشنهاد می‌کنید، چیست؟
• آیا داروهایی که تجویز می‌کنید در دوران بارداری بی‌خطر هستند؟
• درمان افسردگی پس از زایمان در مورد من چه مدت زمانی طول می‌کشد؟
• تغییرات سبک زندگی که به من کمک می‌کنند تا علائم را مدیریت کنم چیست؟
• برای معاینات پس از درمان چند وقت یکبار باید مراجعه کنم؟
• آیا ریسک سایر مشکلات روانی من افزایش یافته است؟
• اگر نوزاد دیگری داشته باشم، ریسک برگشت بیماری وجود دارد؟
• اگر نوزاد دیگری داشته باشم، راهی برای جلوگیری از برگشت بیماری وجود دارد؟
• آیا کتابی که بتوانم استفاده کنم وجود دارد؟ چه وب‌سایت‌هایی را به من پیشنهاد می‌کنید؟
پزشک چه سوالاتی از شما می‌پرسد؟
پزشک یا درمانگری که به درمان افسردگی پس از زایمان در شما می‌پردازد، ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد:
• علائمی که دارید چیست، و از چه زمانی شروع شده‌اند؟
• علائم در طول زمان بهتر شده‌اند یا بدتر؟
• آیا علائم بر توانایی شما برای مراقبت از کودک‌تان تاثیر گذاشته‌اند؟
• آیا احساس می‌کنید همانگونه که انتظار دارید از کودک‌تان مراقبت می‌کنید؟
• اگر فرصتی داشته باشید می‌توانید بخوابید؟ و یا زمان بیدار شدن از تخت خود بیرون می‌آیید؟
• سطح انرژی خود را چگونه توصیف می‌کنید؟
• آیا اشتهای شما تغییر کرده است؟
• چند وقت به چند وقت بیان می‌کنید که احساس اضطراب، تحریک‌پذیری یا عصبانیت دارید؟
• آیا افکاری در این باره که به خود یا دیگران صدمه بزنید دارید؟
• آیا در زندگی خود عوامل استرس‌زای مهم دیگری از جمله مشکلات مالی یا رابطه‌ای دارید؟
• آیا به سایر بیماری‌ها نیز مبتلا هستید؟
• آیا تاکنون به سایر اختلالات بهداشت روان نظیر افسردگی و اختلال دوقطبی مبتلا بوده‌اید؟ اگر چنین بوده است، چه نوع درمان‌هایی بیشترین کمک را به شما کرده‌اند؟
رواشناسان براساس پاسخ‌های شما و علائمی که دارید، سوالات بیشتری را هم خواهند پرسید. خودتان را برای سوالاتی که به شما کمک می‌کنند، آماده کنید تا بهترین پاسخ‌ها را به پزشک بدهید و از این طریق به درمان افسردگی پس از زایمان کمک کنید. جای نگرانی نیست، اگر علائم خود را بدانید و آنها را به خوبی به پزشک بگویید، درمان افسردگی پس از زایمان به سادگی انجام میشود و این اختلال خیلی زود رفع میشود.
نظرات کاربران